Vücudunuz Nerede Yağ Tutuyor? Bölgesel ve Viseral Yağlanmanın Tıbbi Gerçekleri

Yağın Vücuttaki Depolanma Haritası ve Önemi

Bölgesel yağlanma: Vücudun belirli bölgelerinde yağ birikimi (karın, kalça, basen, bacak). Görünür olabilir veya olmayabilir [1].

Viseral yağ: Karın organlarının etrafında biriken yağdır. Dışarıdan görünmez, fakat metabolik riskler açısından en önemlidir [3].

Fark: Tüm karın yağları riskli değildir; yalnızca viseral yağ metabolik hastalıklarla ilişkilidir [3].

Vücut kitle indeksi (BMI) yalnız başına viseral yağ riskini göstermez; bölgesel ölçümler (bel çevresi, bel-kalça oranı) daha hassastır [5].

Normal kilolu veya zayıf bir kişi bile viseral yağ açısından yüksek risk taşıyabilir [1][2].

Neden Bazı Bölgeler Daha Fazla Yağlanır?

1. Genetik ve yaş-cinsiyet etkisi

Kadınlarda kalça-basen, erkeklerde karın çevresi daha fazla yağlanma eğilimi gösterir [6].

2. Hormonların rolü

Kortizol (stres hormonu): Uzun süreli stres, karın çevresinde viseral yağ birikimini artırabilir [7].

İnsülin: Yüksek insülin veya insülin direnci karın bölgesinde yağlanmayı destekler [4].

Östrojen/Testosteron: Östrojen seviyesi ve menopoz sonrası değişiklikler kadınlarda yağ dağılımını etkiler; testosteron düşüklüğü erkeklerde karın çevresi yağlanmasını artırabilir [8].

Tiroid hormonları: Düşük tiroid fonksiyonu metabolizmayı yavaşlatır ve bölgesel yağlanma riskini artırır [6].

3. Yaşam tarzı ve çevresel faktörler

Düzensiz beslenme, yetersiz uyku, fiziksel aktivite eksikliği ve kronik stres hormon dengesini bozarak özellikle karın çevresinde viseral yağ birikimini destekler [9].

Laboratuvar Testleriyle Risk Değerlendirmesi

Laboratuvar testleri viseral yağ ve metabolik riski anlamada yardımcıdır:

• Kortizol (sabah plazma veya 24 saatlik idrar): Stres ve hormon eksenini değerlendirir [7].
• Açlık glukozu, insülin, HOMA-IR: İnsülin duyarlılığı ve metabolik risk [4].
• Östrojen, testosteron, FSH, LH: Cinsiyet hormonları ve yağ dağılımı ilişkisi [8].
• TSH, fT3, fT4: Metabolik hız ve yağ yakımı [6].
• İnflamasyon belirteçleri (CRP, IL-6, adiponektin, leptin): Viseral yağın metabolik aktivitesini gösterir [2].

Bu testler durumun anlaşılmasına yardımcı olur, tek başına tanı veya teşhis değildir.

Neler Yapılabilir?

• Bel çevresi ölçümleri ve bel-kalça oranı gibi antropometrik testler rutin hale getirilebilir [5].
• Laboratuvar testleri ve hormon değerlendirmesi, kişiye özgü öneri ve yaşam tarzı planı oluşturmak için kullanılabilir [8].
• Hastalara “vücudunuzda viseral yağ var, hormon ve metabolik durumunuz buna göre değerlendirilebilir” şeklinde bilgilendirme yapılabilir [1].

Özet

• Bölgesel yağlanma, vücudun belirli bölgelerinde yağ birikimini ifade eder.
• Viseral yağ, karın organlarının etrafında birikerek metabolik ve kardiyovasküler risk taşır; dış görünüm yanıltıcı olabilir.
• Hormonlar, genetik ve yaşam tarzı yağ dağılımını etkiler, ancak tek başına belirleyici değildir.
• Laboratuvar testleri ve antropometrik ölçümler durumu anlamak için kritik araçlardır, tek başına tanı koymaz.
• Dış görünüm yanıltıcı olabilir; karın çevresi ve viseral yağ metabolik risk için önemlidir. Hormon ve metabolik durum değerlendirmesiyle kişiye özel öneriler sunulabilir.

Kaynaklar

1) The pathophysiology of visceral adipose tissues in cardiometabolic diseases. PubMed. 2023. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38460909/

2) Visceral Adiposity and Cardiometabolic Risk: Clinical Insights and Emerging Therapeutic Strategies. PubMed. 2024. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/40622164/

3) Visceral and intrahepatic fat are associated with cardiometabolic risk factors, above and beyond standard anthropometric indices. PMC. 2018. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5964004/

4) Exploring Visceral Fat as a Screening Marker for Cardiometabolic Risk: A Review. MDPI. 2024. https://www.mdpi.com/2227-9067/12/3/308

5) The Interplay Between Visceral Adiposity and Cardiometabolic Risk. PMC. 2024. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC12163059/

6) Pathophysiology of human visceral obesity: an update. PubMed. 2013. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23303913/

7) Stress and Obesity: Are There More Susceptible Individuals? PMC. 2018. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5958156/

8) Visceral Obesity with Excess Ectopic Fat: A Prevalent and High-Risk Phenotype. E-CMSJ. 2021. https://www.e-cmsj.org/DOIx.php?id=10.51789/cmsj.2021.1.e11

9) Chronic stress, epigenetics, and adipose tissue metabolism in obesity. Nutrition & Metabolism. 2020. https://nutritionandmetabolism.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12986-020-00513-4